Хиёнат ва Жазо

Жан-Поль Сартрдан нега Нобел мукофотини рад этгани сабабини сўрашганида, “Нега энди менинг номимдан олдин бошқа одам номи туриши керак?” деган экан. Бир қарашда мақтанчоқликдек кўринадими? Агар мен ҳам кўпчилик каби ўйлаганимда, хатбошини “Буюк француз ёзувчиси Жан-Поль Сартр” ёки “Экзистенциализм отаси Жан-Поль Сартр” деб бошлар эдим…
Агар у мукофотни қабул қилганида бу ҳодиса фақат ва фақат Шведция Академияси фойдасига хизмат қилган бўлурди. Лекин Сартр шу туришича буюк. Унинг номи буюк сўзи билан маънодош деса ҳам бўлар. Чунки, унда шамоллар ҳавас қиладиган ЭРКИНЛИК бор эди. У бутун умри бўйи ҳеч қандай мажбуриятга бўйин эгмаган, буйруқларга лаббай демаган, тайзиқлардан қалтирамаган, ҳалоллиги ва бошқа шахсий принципларига ўла-ўлгунича содиқ қолган. Вақтнинг хира дарёсини соҳилдан туриб кузатган. Ўзлигига хиёнат қилмаган.
Бизникилар ҳеч қачон Нобел мукофотига яқинлаша олмаслигининг сабабларидан бири шу жойда ҳам бор. Гапни айлантириб обкеламан, майлими. Охирги пайтларда метрода кўп юрадиган бўлдим. Ҳар сафар “Пахтакор” ва “Алишер Навоий” метро станциялари оралиғида дилимни хуфтон қиладиган кўргуликни кўраман. (Ҳоз, битта тутатиб келай) …


Хуллас, ўша жойда одамлар югуради. Ўзига ташқаридан боқа олмайдиган одамларнинг турли жинс ва ёшдаги тоифалари бир-бирини босгудек бўлиб югуради. Ҳа, уларнинг тезлигига, вақтни қадрлашларига гаап йўқ. Уларда айб ҳам йўқ.

Ҳар сафар метродаги шу ҳолат вақтида, чемпионатимиз эсимга тушиб, қулоғимгача қизараман. ( Бакировнинг огоҳлантиришларига нега қулоқ тутмадим-а?). Дедлайн кунлари қандай шошиб-пишиб, овқатланишларни ҳам унутиб, елиб-югуриб, чалакам-чатти гапларни териб, “бир амаллаганларим” эсимга тушади. Ишни тугатиб, твиттерга кирганда, Хушнуднинг масъулиятсизликда, “звИздалик”да айблаганларидан ранжиб, ўзимни турнирдан ташқарида деб эълон қилишим-у, кейин бу сўзимда тура олмаганларимни эслаб музтар бўламан. Каин “ижтимоийлашинглар”и билан ижтимоий ҳаётдан бездиради, Асланов “Князь жинни бўлиб қолибди” деб кулади, Тўлқин ака эса “Азизбой, ҳурлиқога гап отма!” дея огоҳлантиради. Шокиржоновга ўхшаган ҳомийлар эса, “Мукофот керакми, ёзасанн!!!” деб миннатона ва таҳдидона боқаётгандек туюлаверади. Бир ёқда биттаси, Жалоловмидией, “Мелисадан қўрқар экансанда” дея миййангни пармалайди, бир ёқда янги авлод вакиллари (каллалари ҳам янги, ишлатилмаган, “свеежииий”) ўз мухлислик дидлари билан босим юклайди. Уёқда эса, Гугусига финалга чиқаман деб ваъда бериб қўйгансан…

Ахир қандай қилиб “звИздалик” қилайинки, аслида ўзимни бир график тартиб бўйича меҳнат қилаётган қул-блогердек ҳис қилсам?
Ахир қандай ижтимоийлашайки, ижтимоий ҳаётдан улоқиб, узилиб яшаётган бўлсам?
Агар ўзимни жиннидек тутмасам, бошимга қонун-қоидалар бостириб келмайди-ми?
Агар мулоқот эҳтиёжимни қондирмасам, қонундаги жинни бўлиб қолмайман-ми?

Аввал ўзимга етгулик ўз услубим бор эди.  Босқичдан-босқичга ўтар эканман, ҳакамларга ёқиш ҳақида ўйлайдиган, улар истаган услубда ёзадиган, яъниким, уларнинг айтганини бажарадиган бўлиб қолдим. Босқичдан-босқичга ўтар эканман, бу пойгамизда ортда қолганлар олдида юзим қорая борди. Виждонимдаги тугунлар кўпая борди. Босқичдан-босқичга ўтар эканман, вижир-вижир фисқу-фасод гаплардан кўнглим озурда бўлиб, уларга жавоб қайтаришга ожиз ҳолда борардим. Тишимни-тишимга босиб борардиму қулоқларим оғрирди.
Энди мен, бу чемпионатда қатнашишга рози бўлганимни умримдаги хатолар қаторига қўшиб қўйдим. Энди, Гугусига ҳазиллашиб айтибқўйган сўзимнинг устидан чиқиш учунгина, (финалга етиб борсам, шундай шарт бор эди) “Князь” ни ўлдириб, “Граф” ни яратдим. Ўзлигимга хиёнат қилдим. Ҳаёт издан чиқди. Ундан ҳам оғир жазо шу бўлса керакки, У энди ёзганларимни ўқимай қўйган…
бу гапларни чиқарвормасам бўлмасди. энди эркиинман