no title

Отам ҳам, бобом ҳам, отамнинг бобосию, бобомнинг бобоси ҳам, менимча, нечта аждодим бор бўлса, барчалари мулла ва имом бўлиб ўтишган. Ҳатто, ўтмишдаги қариндошларим орасида дам солиб, сувларни тескари оқизган, ўликларни тирилтирган ёки жониворлар билан тиллаша олган афсонавийлари ҳам ўтган эмиш)

Силсиланинг навбатдаги бўғини бўлган мен ҳам, мурғаклигимданоқ “эскича билимлар” олишим учун шаҳардаги мадрасага топшириламан. У ердаги домлам доим бошимдан анқийдиган шампун ҳидидан шикоят қилар эди. Бу ерда мендан ташқари турли тоғу тошлардан, чўлу биёбонлардан келган йигирма чоғли болакайлар ҳозир бўлишган эди. Биз эртаю кеч бир хонага тиқилволиб чуғурлашар, домла нима деса уни такрорлаб бақирар эдик. Ҳар ой охирида келишига рухсат берилган отамиз ва онамиз йўлига кўз тикиб кун ўткарар эдик. Фақат бир сафдошимизнинг келиб кўрадиган кишиси йўқ эди. Унинг ёши биз қатори бўлган эса-да, кўзлари катталарникидек тийран боқар, энг ақллимиз ва жўрабошимиз ҳам шу эди.

Бир куни домломиз устимиздан қулфлаб, қайгадир кетиб қолди. Кечга яқин қайтиб келганида эса, биз кўп гуноҳ ишларни қилиб юборган эдик. Ўша жўрабошимиз саллаларимизни олдида, юмалоқлаб копток ясабберди. Биз ўшанда каттагина хонамизни футбол майдонига айлантириб, хонани обдон тўзитдик, ёстиқбўрон ўйнаб, ёстиқларни йиртдик, жавонларни қулатдик ва охири чарчаб ухлаб қолдик.

Эрталабгача бу қилиқларимиздан мадраса бош мудири ҳам хабардор бўлгани аён бўлди ва энди биз чурвақаларни қаттиқ жазолов кутаётганди. Лекин, мударрисимиз ўртага тушиб, жазони енгиллатишга эришади – унга кўра, биз қаттиқ тазарру қилишимиз, пушаймонларимизни йиғиларимиз билан ифода этишимиз керак бўларди. Қилмишидан афсусланмаганлар эса, сазойи қилиниб, мактабдан ҳайдалиши пўписа қилинади.

Бошқалар қандай эплашган билмадиму, каминангиз маҳалламиздаги энг хунук татар қизни эсласам бас, кўзларим лиммо-лим ёш билан тўларди. Лекин аниқ эслайман, атрофимдаги йиғи товушларидан қулоқларим батанг бўлаёзган эди. Ҳатто бир дийдаси қаттиқ болакай қўлларига туфалаб, кўзларини намлаб, чунонам уввос солгандики, кейин анча вақтгача томоғи хириллаб, гапира олмасдан юрганди.

Шунда яна кўзим тушиб қолдики, Ихтиёр (жўрабошимизнинг исмини айтиш энди эсимга келибди) қўлларини чўнтагига суқуб, бир чеккада бизни лолу ҳайронлик билан кузатиб турган экан.

Уни йиғламагани учун қаттиқ жазолашди – қўлларига учига темир қадалган таёқ билан уриб, кўзларидан ёш тирқиратилди. Камлик қилганига юзини ҳар биримиз туфугимизда намлаб ўтдик… Ва охирида уни шаҳардаги рус болалари тарбияланадиган етимхонага жўнатиб юборишди.

Бироз ўтиб, у даргоҳдан ердан қочиб кетдим. Диний уламо бўлиб етишувим кутилаётган келажагимдан воз кечдим-у кетдим.

Яқинда ўша дўстим ўлди (унинг хотираси ҳаққи-ҳурмати юмшоқроқ айтгим келди бу сўзни). Аниқроғи ўлдирибкетишди – квартирасидаги ваннахонадан жасади топилган. Унинг таъзиясида ўшанда холис шавқатсизлик кўрсатган кўпгина мактабдошлар қатнашди. Биз ростакамига йиғлашдик ўша куни.

Йиғлагиси келмаганда йиғламасликни, ёлғон сўзлагиси келмаганда ёлғон сўзламасликни, қарсак чалиш ўринсиз бўлганида қарсак чалмасликни, куйлашни истаганида куйлашни, билишни хоҳлаганини билишни, кетгиси келганда кетишни ўргатган эди бу дўстим.